در بازار بورس اوراق بهادار تهران، شرکت‌های مختلفی حضور دارند که هر یک با نمادی خاص شناسایی می‌شوند. این نمادها، که اصطلاحاً «نماد بورسی» یا «نماد معاملاتی» نام دارند، به عنوان شناسه‌ای مختصر و کاربردی برای تسهیل معاملات و بررسی اطلاعات شرکت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این مقاله تلاش داریم تا مفهوم نماد بورسی را به زبان ساده توضیح داده و نمونه‌هایی از این نمادها را بر اساس گروه‌های صنعتی مختلف بررسی کنیم.
نماد بورسی چیست؟
نماد بورسی در واقع یک واژه‌ی اختصاری است که از ترکیب بخش‌هایی از نام شرکت و حوزه فعالیت آن تشکیل می‌شود. این نمادها به منظور ساده‌سازی فرآیند شناسایی و جستجوی سهام در سامانه‌های معاملاتی طراحی شده‌اند. برای نمونه، سهام بانک ملت با نماد «وبملت» در بازار بورس شناخته می‌شود که در آن، حرف «و» نشان‌دهنده گروه بانکی و «بملت» خلاصه‌ای از نام بانک ملت است.
استفاده از نمادها باعث می‌شود تا فعالان بازار بتوانند بدون نیاز به ذکر نام کامل شرکت، به سرعت به اطلاعات مربوط به سهام آن دسترسی پیدا کنند.
ساختار نمادهای بورسی
در بسیاری از نمادهای معاملاتی، حرف اول بیانگر صنعت یا گروه فعالیت شرکت است. با شناخت این حروف، می‌توان دسته‌بندی کلی شرکت‌ها را تشخیص داد. در ادامه به معرفی برخی از متداول‌ترین حروف اول نمادها و حوزه‌های مرتبط با آن‌ها می‌پردازیم:
حرف «و»: گروه بانک‌ها و مؤسسات مالی
نمادهایی که با «و» آغاز می‌شوند معمولاً به بانک‌ها و نهادهای مالی تعلق دارند. مانند:
- وبصادر (بانک صادرات)
- وپاسار (بانک پاسارگاد)
- وسینا (بانک سینا)
حرف «س»: صنعت سیمان، آهک و گچ
نمادهایی مانند:
- سکرد (سیمان کردستان)
- ساربیل (سیمان اردبیل)
- سپاها (سیمان سپاهان)
حرف «ف»: فلزات اساسی
برای شرکت‌های فعال در حوزه فولاد، مس و سایر فلزات، از حرف «ف» استفاده می‌شود. مانند:
- فولاد (فولاد مبارکه اصفهان)
- فخوز (فولاد خوزستان)
البته استثناهایی مانند «هرمز» (فولاد هرمزگان) نیز وجود دارند.
حرف «ش»: صنایع شیمیایی و پالایشی
شرکت‌های پتروشیمی و پالایشگاهی اغلب با «ش» آغاز می‌شوند. مانند:
- شتران (پالایش نفت تهران)
- شسپا (نفت سپاهان)
نمادهایی مثل «جم» و «قرن» نیز در این گروه جای می‌گیرند اما با حرف متفاوتی شروع می‌شوند.
حرف «د»: دارویی
شرکت‌های فعال در صنعت دارو معمولاً با «د» آغاز می‌شوند. مانند:
- دجابر (داروسازی جابرابن‌حیان)
- ددانا (داروسازی دانا)
- دراز (پخش رازی)
حرف «خ»: خودروسازی و قطعه‌سازی
از جمله رایج‌ترین گروه‌ها در بورس با نمادهای زیر:
- خودرو (ایران خودرو)
- خساپا (سایپا)
- خبهمن (گروه بهمن)
حروف «ق» و «غ»: صنایع غذایی
- «ق» برای قند و شکر مانند قشکر (قند شاهرود) و قزوین (قند قزوین)
- «غ» برای سایر مواد غذایی مانند غپاک (لبنیات پاک) و غزر (زر ماکارون)
نماد ابزارهای مالی دیگر در بازار سرمایه
علاوه بر نمادهای مربوط به سهام شرکت‌ها، در بازار بورس اوراق بهادار ابزارهای مالی دیگری نیز معامله می‌شوند که هر یک نماد خاص خود را دارند:
- نمادهای حق تقدم: با پسوند «ح» (مانند وبملت‌ح)
- اوراق خزانه اسلامی: با پیشوند «اخزا»
- اختیار معامله: معمولاً با حرف «ض» یا نماد خاص خود
- صندوق‌های ETF: نمادهایی مانند «دارا»، «فیروزه» یا «آساس»
این نمادها معمولاً دوره‌ی زمانی مشخصی برای معامله دارند و پس از سررسید، بسته می‌شوند.
آیا استفاده از نماد بورسی منحصر به ایران است؟
خیر، استفاده از نمادهای اختصاری تنها به بازار بورس تهران محدود نمی‌شود. این سیستم در اغلب بازارهای مالی جهان رواج دارد. در بازار سهام ایالات متحده آمریکا، برای مثال:
- اپل با نماد AAPL
- مایکروسافت با نماد MSFT
- آمازون با نماد AMZN
در بازار رمزارزها نیز، نمادهایی مانند BTC برای بیت‌کوین و ETH برای اتریوم به کار می‌روند.
جمع بندی
نماد بورسی یک شناسه‌ی کوتاه و کاربردی برای سهام و اوراق بهادار در بازار سرمایه است که با هدف سهولت در شناسایی و انجام معاملات طراحی شده است. در اغلب موارد، حرف اول نمادها نشان‌دهنده‌ی صنعت یا گروه فعالیت شرکت‌ها است؛ هرچند استثناهایی نیز وجود دارد.
درک ساختار این نمادها به معامله‌گران کمک می‌کند تا شناخت بهتری از بازار و ترکیب آن داشته باشند و بتوانند تصمیم‌گیری‌های دقیق‌تری اتخاذ کنند. در نهایت، آشنایی با نمادهای بورسی یکی از پایه‌های مهارت‌افزایی در بازار سرمایه به شمار می‌رود.
