بخش دوم مهارت افزایی در تندخوانی
عوامل مهم کاهش سرعت و درک مطلب
تمامی رفتارهایی که ما در زندگی روزمره‌ی خود انجام می‌دهیم ناشی از گرفتن اطلاعاتی است که توسط منابع مختلف در طول زندگی دریافت کرده‌ایم. بسیاری از رفتارهایی که ما هنگام مطالعه کردن نیز از آن استفاده می‌کنیم به دلیل شیوه‌هایی است که ما از منابع آموزشی مختلفی یاد گرفته‌ایم.
ممکن است تعدادی از این روش‌ها کاربردی باشند ولی در بسیاری از اوقات به دلیل عدم آگاهی و شناخت درست، سیستم‌های آموزشی روش‌ها و رفتارهای چندان کاربردی و مؤثر را به افراد یاد نمی‌دهند و تکرار این متدها به‌مرورزمان سرعت و درک و فهم ما را نسبت به مطالعه در زمینه‌های مختلف کاهش می‌دهد.
در اینجا می‌خواهیم به دلایل مهمی که باعث کند خوانی ما می‌شوند بپردازیم و با استفاده از مهارت‌هایی که در زمینه تندخوانی یاد می‌گیریم آن‌ها را دچار تغییر و تحول کنیم چراکه تمامی این دلایل به‌صورت بسیار جدی باعث کاهش سرعت مطالعه و درک مطلب ما می‌شوند.
1- دوباره خوانی
در بسیاری از اوقات ما هنگام مطالعه برای این‌که مطمئن شویم نکات مهم را جا نینداخته‌ایم و مطالب را به‌صورت درستی درک کرده‌ایم موضوعات خوانده‌شده را دوباره به‌صورت آگاهانه مرور می‌کنیم و این امر باعث کاهش سرعت مطالعه ما می‌شود. در این قسمت ما به‌صورت آگاهانه به کلمات و جملات قبلی برمی‌گردیم و اصولاً به خاطر درک مطلب بهتر این کار را انجام می‌دهیم. با انجام تمریناتی که در این دوره یاد می‌گیریم این موضوع را به لطف و کمک خدا تغییر می‌دهیم.
2- سرگردانی دید
اکثر افراد هنگام مطالعه از یک خط بر یا راهنما استفاده نمی‌کنند و فکر می‌کنند مثلاً اگر هنگام خواندن انگشت خود را زیر سطرها بگذارند و آن‌ها را دنبال کنند سرعتشان کاهش پیدا می‌کند. همین امر باعث می‌شود هنگام مطالعه دچار سرگردانی دید شوند و کلمات و جملات یا سطرها را گم کنند. سرگردانی دید به دو صورت اتفاق می‌افتد.
الف- سرگردانی چشم بین کلمات: در این بخش چشم ما ممکن است کلمات را گم کند و دائماً دنبال کلمات باشیم و دچار سردرگمی شویم.
ب- سرگردانی چشم بین خطوط و سطرها: در این بخش ممکن است چشم ما خط یا یک سطر را گم کند و دچار سرگردانی شویم.
با انجام تمرین‌هایی مثل خط بری و استفاده از یک راهنما و خط بر قادریم این مسئله را به‌راحتی حل کنیم که تمامی این تمرینات در دوره به‌صورت کامل بیان‌شده است.
3- کلمه به کلمه خوانی
در سیستم آموزشی کشور ما اصولاً از ابتدا به بچه‌ها کلمات را یاد می‌دهند و با کنار هم قرار دادن کلمات ما یاد می‌گیریم چطور جملات را بسازیم مانند بابا آب داد. روش‌های آوایی-صوتی و ببین و بگو باعث شده‌اند تا ما هنگام مطالعه کلمه به کلمه بخوانیم و به دنبال درک هر کلمه به‌صورت جداگانه باشیم و همین داستان باعث کاهش سرعت ما می‌شود.
برای درک یک مفهوم نیاز نیست کلمه به کلمه مطالعه کنیم چراکه سیستم ذهن و مغز ما با مفاهیم یک سطر، پاراگراف، یک صفحه و … سروکار دارد و هر کلمه به‌تنهایی ممکن است مفهوم کلی موضوع را نرساند. با تمریناتی مثل عبارت خوانی یا … کم‌کم یاد می‌گیریم چطور این موضوع را حل کنیم.
4- محدودیت در حوزه‌ی دید
چشم‌های ما توانمندی‌های بی‌نهایتی دارند و قادرند بسیاری از چیزها را در شعاع دید خود داشته باشند. به دلیل عدم شناخت توانمندی‌های بی‌نهایت این موهبت الهی و تمرین‌های لازم خیلی از افراد نیستند که می‌توانند کلمات زیادی را در شعاع و حوزه‌ی دید خود قرار دهند درصورتی‌که ما قادریم زاویه‌ی حوزه‌ی دید خودمان را چند برابر کنیم و به‌جای دیدن یک یا دو کلمه چندین کلمه و جمله را در یک نگاه مشاهده کنیم. تمرین‌های تقویت حوزه دید که در دوره تدریس می‌شوند به ما کمک می‌کنند تا شعاع حوزه‌ی دید خود را افزایش دهیم.
5- تکرار کلمات یا بلند خوانی
خیلی از افراد عادت کرده‌اند با صدای بلند مطالعه کنند و فکر می‌کنند تکرار بلند کلمات کمک می‌کند تا مطالب را بهتر درک کنند. درصورتی‌که این کار باعث اتلاف انرژی و زمان ما می‌شود و زبان ما نیز قادر نیست به‌اندازه‌ی مغزمان کلمات را پردازش کند و این عدم تناسب سرعت خواندن و بیان کردن کلمات به‌صورت بلند با حرکات چشم و پردازش قدرتمند انبوهی از اطلاعات توسط مغز در کسری از ثانیه باعث کاهش سرعت و درک مطلب ما و همچنین تمرکزمان می‌شود.
اگر بخواهیم نگاهی دقیق‌تر به این داستان داشته باشیم ابتدا چشم کلمات را می‌بیند و سپس زبان آن را بیان می‌کند و صدای آن کلمه از طریق گوش و عصب شنیداری به مغز انتقال داده می‌شود درصورتی‌که این مسیر می‌تواند کوتاه‌تر شود و ما با چشممان ببینیم و سپس از طریق عصب بینایی اطلاعات را به مغز انتقال بدهیم و مفاهیم را درک کنیم.
نکته‌ی دیگر این است که ما اگر بخواهیم کلمات را بلند بخوانیم قادریم 150 تا 200 کلمه در دقیقه را با زبانمان بیان کنیم درصورتی‌که اگر کلمات را با چشم‌ها ببینیم و با مغز بخوانیم قادریم چند صد کلمه یا بیشتر را در یک دقیقه مطالعه کنیم.
به همین دلیل ما یاد می‌گیریم چطور از توانمندی‌های چشممان استفاده کنیم و با چشم‌ها تعداد و محدوده کلمات بیشتری را مشاهده نماییم و بامغزمان به‌جای زبانمان مطالعه می‌کنیم. تمرین‌های بسیاری در دوره تندخوانی برای این منظور در نظر گرفته‌شده که به شما در این زمینه بسیار کمک خواهند کرد.
6- زمزمه‌کردن کلمات و درون‌‌خوانی (لب‌خوانی)
یکی دیگر از دلایل مهم کند خوانی درون خوانی است. در این بخش افراد مطالب را در زیر لب خود زمزمه می‌کنند و اصطلاحاً یک حالت لب‌خوانی دارند. این کار باعث می‌شود تا مکث زیادی روی کلمات و جملات کنیم و سرعتمان کاهش پیدا کند. مثلاً زمانی که می‌خواهیم کلماتی مانند خارق‌العاده، معجزه‌آسا و یا اعداد چندرقمی مانند 1879 را بخوانیم مجبوریم زمان زیادی صرف کنیم. با تمرین‌هایی که برای افزایش حوزه‌ی دید و خط بری یاد می‌گیریم میزان زیادی از این مسئله را کاهش می‌دهیم هرچند قرار نیست این روند به‌طورکلی از بین برود چراکه مغز و ذهن ما به‌صورت طبیعی با ارتباط خود خودگویی‌ها را مبتنی بر افکار خلق‌شده تولید می‌کند و همین امر شاید روی درون خوانی و زمزمه ما هم تأثیر بگذارد.
7- مکث زیاد و طولانی چشم بر روی کلمات
به دلیل سبک آموزش‌هایی که ما در طول زندگی یاد گرفته‌ایم و عادت داریم کلمه به کلمه بخوانیم و معنای هر کلمه را به‌صورت جداگانه درک کنیم، چشم‌های ما برای درک مطلب بهتر ممکن است چند ثانیه یا کمتر بر روی کلمات مکث کنند و همین امر موجب کاهش سرعت مطالعه ما و حتی خواب‌آلودگی می‌شود.
ما قادر نیستیم این عادت را به‌طورکلی از بین ببریم چون زمانی برای مکث روی کلمات و دیدن آن‌ها نیاز داریم. فقط در تندخوانی ما یاد می‌گیریم زمان مکث روی کلمات را کم کنیم مثلاً اگر ما هر ثانیه روی یک کلمه مکث می‌کنیم این زمان را به یک‌هشتم ثانیه می‌رسانیم.
به‌طور متوسط چشم‌های ما بر روی هر کلمه به مدت یک‌چهارم ثانیه مکث می‌کند و با این حساب ما در یک ثانیه قادریم چهار کلمه و در یک دقیقه 240 کلمه را مطالعه کنیم. برای این‌که ما تعداد کلمات بیشتری را در دقیقه مطالعه کنیم باید مدت‌زمان مکث را مثلاً به یک‌هشتم یا کمتر برسانیم. با تمرین‌های خط بری سریعی که در دوره انجام می‌دهیم سرعت این مکث‌ها را کاهش می‌دهیم.
8- واپس‌نگری یا برگشت ناخودآگاه چشم به عقب
اگر به هنگام مطالعه به حرکت چشم‌های خود توجه کنید متوجه می‌شوید چشم‌های ما به‌صورت غیرارادی و ناخودآگاه بعد از خواندن چند کلمه دوباره به مطالب قبلی بازمی‌گردند. این روند یک حالت شرطی شدگی است که به دلیل سبک یادگیری‌های قبلی و نگرانی از جا انداختن کلمات و عدم درک دست مطالب شکل‌گرفته است. افراد کند خوان با این کار مطالب را بازبینی می‌کنند تا مطمئن شوند مفاهیم را به‌خوبی متوجه شده‌اند و همین روند باعث کاهش سرعت مطالعه و مکث بیش‌ازحد روی کلمات می‌شود.
استفاده از راهنما و خط برهایی مانند انگشت دست، قلم، خودکار و … هنگام مطالعه به ما کمک می‌کند تا حرکت چشم‌ها را کنترل کنیم و هماهنگی بین حرکت چشم و حرکت راهنما به وجود بیاوریم. تمرین‌های قدرتمند خط بری که در دوره آموزش جامع و کامل تندخوانی داریم نیز در این زمینه خیلی به شما کمک می‌کنند.
معایب و محدودیت‌های کند خوانی
با توجه به دلایلی که باعث کند خوانی می‌شوند می‌توان گفت معایب و محدودیت‌هایی که این روش برای ما ایجاد می‌کند شامل موارد زیر می‌باشد.
1- هدر دادن زمان
2- هدر دادن انرژی
3- کاهش درک مطلب
4- کاهش تمرکز حواس
5- کاهش سرعت مطالعه
6- کاهش عملکردهای حافظه
7- کاهش میزان علاقه و انگیزه
8- خستگی‌های جسمی، ذهنی، روحی و …
فواید و مزیت‌های تندخوانی
با توجه به موضوعاتی که بیان شد یادگیری ابزارهای تندخوانی باعث می‌شود تمامی محدودیت‌های کند خوانی به مزیت تبدیل شوند و ما بتوانیم زمان و انرژی خود را بهینه کنیم و سرعت و درک مطلب خود را افزایش دهیم و از این طریق عملکردهای حافظه‌ی خود را تحت‌تأثیر قرار دهیم و مطالعه کردن و یادگیری برای ما امری لذت‌بخش و انگیزه‌بخش باشد. در کل مزیت‌های تندخوانی باعث می‌شود از شادی و نشاط و انرژی بیشتری در سیستم ذهنی و جسمی و روحی‌مان برخوردار باشیم که در ادامه به ترتیب هر کدام بیان شده‌اند.
1- بهینه کردن زمان
2- بهینه کردن انرژی
3- افزایش درک مطلب
4- افزایش تمرکز حواس
5- افزایش سرعت مطالعه
6- افزایش عملکردهای حافظه
7- افزایش میزان علاقه و انگیزه
8- نشاط و سلامتی جسمی، ذهنی، روحی و …
پایان
